Nhân vật Giêsu trong các phim Tin Mừng

Phụng vụ Lời Chúa

“Không biết Kinh Thánh là không biết Chúa Kitô”, đây là câu nói nổi tiếng của Thánh Giêrônimô. Lời của Chúa nơi Kinh Thánh - chính là của ăn thiêng liêng, là ánh sáng soi đường, là sức mạnh sáng tạo và đổi mới bản thân cũng như cuộc đời của mỗi người chúng ta. Kinh Thánh đóng vai trò tối quan trọng và vô cùng thiết yếu như thế.

Hằng ngày Giáo Hội cung cấp bàn tiệc Lời Chúa cho chúng ta trong phần Phụng vụ Lời Chúa của các Thánh lễ. Vì thế, chúng ta cần đọc, suy niệm và sống Lời Chúa từng ngày nhờ những bản văn Kinh Thánh được lựa chọn cho các Thánh lễ hằng ngày.

Đọc toàn bộ bản văn Tin Mừng

Để hiểu Chúa, sống với Chúa và sống đúng Thánh ý Chúa nhiều hơn, ngoài việc suy niệm các bài đọc Lời Chúa của các Thánh lễ, chúng ta cũng cần thường xuyên học hỏi thêm về Kinh Thánh: tìm hiểu bối cảnh Kinh Thánh, thưởng thức bản văn Kinh Thánh trong toàn bộ cũng như trong từng câu, từng chữ của Kinh Thánh...

Ta có thể học hỏi nghiên cứu như thế nhờ các khóa học về Kinh Thánh, nhờ sách vở, tạp chí thần học thánh kinh… Đồng thời, các trang mạng Công Giáo cũng có thể cung cấp cho ta rất nhiều tư liệu, nhiều audio clips, nhiều bộ phim và chuyên mục để học hỏi và suy niệm Lời Chúa (ví dụ, chuyên mục ‘Lời và Đất Hứa’).

Bước vào Năm Phụng Vụ mới 2022, chúng ta sẽ được nghe Tin Mừng theo Thánh Luca trong các Thánh lễ Chúa nhật. Để có thể thấm nhuần từng đoạn Lời Chúa được nghe trong các Thánh lễ Chúa Nhật của năm nay, trước hết, chúng ta nên bỏ ra vài giờ đồng hồ, để - sử dụng sách hoặc phim ảnh - mà đọc hoặc nghe một mạch toàn bộ từ đầu đến cuối Tin Mừng theo Thánh Luca. Nhờ đó ta có một cái nhìn tổng quát làm nền tảng, giúp ta sau này dễ đi sâu và hiểu rõ hơn từng chi tiết của Tin Mừng.

Những bộ phim diễn lại từng câu chữ Tin Mừng

Có những bộ phim giúp ta nghe và đọc được từng chữ trong toàn bộ Tin Mừng Luca, đồng thời cũng giúp ta xem thấy hình ảnh diễn tả những câu chữ ấy, với dung mạo, hành động của nhân vật đóng vai Giêsu và những nhân vật khác được nhắc đến trong Tin Mừng, cùng với bối cảnh không gian và thời gian thời Chúa Giêsu.

Chẳng hạn, ta có thể xem bộ phim này:

(Có thể click vào ‘bánh xe setting - cài đặt’ rồi chọn ‘phụ đề tiếng Anh’ để đọc được từng chữ của bản văn Tin Mừng xuất hiện trên màn hình - cho dù phụ đề này đôi khi không chính xác.)

Và để đối chiếu với phim 'Tin Mừng theo Thánh Luca' này, chúng ta có thể tìm xem các phim Tin Mừng theo Thánh Matthêu, theo Thánh Máccô, theo Thánh Gioan…, chẳng hạn những phim dưới đây. Những phim này theo sát đầy đủ các câu chữ của bản văn Tin Mừng, hơn cả phim 'Tin Mừng theo Thánh Luca' mà chúng ta vừa xem trên đây.

Thật là thú vị khi được hiểu biết và cảm nhận nhiều hơn về Lời Chúa nhờ nghe và đọc từng câu chữ của Tin Mừng, kèm theo những hình ảnh khung cảnh và các nhân vật Kinh Thánh của thời Chúa Giêsu, kể cả chính Đức Giêsu, xuất hiện cách sống động trong các phim Tin Mừng.

Tất nhiên ta phải hiểu rằng: các diễn viên đóng vai Chúa Giêsu trong những phim này, cho dù hết sức nỗ lực diễn xuất, thì cũng chỉ tạo được hình ảnh vô cùng mờ nhạt so với với chính bản thân đích thực của Đấng Cứu Thế. Tuy vậy, các diễn viên này cũng giúp ta phần nào hình dung được dung nhan và hoạt động của Đức Giêsu trong Tin Mừng.

Để hiểu biết chính xác hơn về Ngài, ta cần học thêm Tín Lý, cần theo sự hướng dẫn chính thức của Giáo Hội, và cần cầu nguyện sâu xa để có thể thực sự gặp gỡ và nên một nhiều hơn với chính Đức Giêsu, Đấng luôn ở với ta mọi ngày cho đến tận thế.

Những bộ phim tổng hợp về cuộc đời Chúa Giêsu

Song song với những bộ phim giúp ta nghe và đọc được từng câu chữ - theo đúng thứ tự trong toàn bộ Tin Mừng, cùng với những hình ảnh minh họa cụ thể - còn có những bộ phim rất nghệ thuật với chất lượng cao, mô tả lại toàn bộ cuộc đời của Chúa Giêsu, nhưng không theo sát từng câu chữ của các bản văn Tin Mừng.

Tác giả của những bộ phim này đã dày công tổng hợp và lựa chọn những chi tiết đắt giá của các sách Tin Mừng, có khi còn thêm vào vài nét hư cấu mang tính diễn giải, để trình bày một Đức Giêsu thật sống động với tình tiết và âm nhạc cuốn hút người xem.

Từ khi phim ảnh ra đời vào năm 1895 đến nay, thập niên nào cũng có những bộ phim thật xuất sắc về cuộc đời của Chúa Giêsu, qua đó diễn tả cái nhìn của nhân loại trong thập niên đó về Đấng Cứu Thế.

Ở đây chỉ nhắc đến một vài bộ phim diễn tả dung mạo của Chúa Giêsu theo hai hướng khác nhau: (1) mô tả một Đấng Cứu Thế có phong cách cao cả nhưng xa cách, hoặc (2) trình bày một Đấng Cứu Độ nhân từ và gần gũi.

Ta có thể thấy hình ảnh của Đức Giêsu theo phong cách (1) trong:

-   Phim ‘Tin Mừng theo Thánh Matthêu’ của Pasolini

Đây là một bộ phim trắng đen đầy nghệ thuật, rất nổi tiếng, từng đoạt giải thưởng danh giá của Liên hoan Phim quốc tế Venice vào ngày 4-9-1964. Đức Giêsu trong bộ phim này rất mạnh mẽ quyết liệt, rất xa cách và cô đơn. Trước một Đấng Cứu Thế quyết liệt như thế, người xem cảm nhận được một đòi hỏi rất mãnh liệt, thúc bách mình phải dứt khoát thay đổi cuộc sống…

Xem phim ‘Tin Mừng theo Thánh Matthêu’ của Pasolini.

-   Phim ‘Giêsu Nadarét’ của Franco Zeffirelli

Bộ phim này, phát hành vào năm 1977, được đánh giá rất cao, với nhân vật chính có khuôn mặt rất giống Chúa Giêsu trong truyền thống nghệ thuật Công giáo, nhưng phong cách của nhân vật Giêsu trong phim này thì quá uy dũng và rất nhiệm mầu, tạo ra một phong thái thật cao siêu và xa cách.

Xem phim ‘Giêsu Nadarét’ của Franco Zeffirelli:

 Và ta thấy được hình ảnh của Đức Giêsu theo phong cách (2) trong:

 - Phim ‘Con Thiên Chúa’ của Christopher Spencer

Trong bộ phim ‘Con Thiên Chúa’ - được phát hành vào năm 2014, nhân vật Giêsu được trình bày như là một Đấng cứu nhân độ thế rất ấm áp, nhân ái, với nụ cười thường tươi nở trên môi, luôn tìm đến những kẻ yếu đuối, bị loại trừ, những người đau khổ đáng thương, với một tình thương nhân từ, trong sáng…

 Xem phim 'Con Thiên Chúa, 2014’ của Christopher Spencer.

-   Phim ‘Giêsu, 1999’ của Roger Young

Nhân vật đóng vai Giêsu có phong cách gần gũi hồn nhiên và vui tươi hơn cả, đó là diễn viên chính trong phim ‘Giêsu, 1999’. Đấng Cứu Thế trong bộ phim này cực kỳ dễ thương, dễ mến, cuốn hút mọi người vui vẻ đến với Ngài. Bộ phim này có một số đoạn hư cấu, nhằm giúp người xem hiểu thêm về lý do xuất hiện của Đấng Cứu Thế và giải thích thêm về một số tương quan của các nhân vật, làm cho nhân vật Giêsu càng gần gũi hơn với những con người của đời thường.

Xem phim ‘Giêsu, 1999’ của Roger Young:

Kết luận

Cho dù bất toàn, các diễn viên đóng vai Giêsu trong các bộ phim Tin Mừng cũng giúp ta phần nào hình dung được dung nhan của Đức Giêsu và các hoạt động của Ngài trong Tin Mừng, thôi thúc ta nhớ đến một Đấng Cứu Thế yêu dấu luôn ở bên ta, nhắc nhở ta cố gắng đồng hành với Ngài trong hành trình cứu độ của Ngài.

Những nỗ lực diễn tả dung mạo của Đức Giêsu của những người làm phim Tin Mừng cũng gợi ý cho ta phải thường xuyên đọc Tin Mừng nhiều hơn, để có thể diễn tả dung mạo của Chúa Giêsu rõ nét hơn trong từng hành vi của ta, vì ta được dựng nên theo hình ảnh của Ngài.

Nếu có cơ hội và khả năng, ta cũng được mời gọi cộng tác với nhiều người khác để thực hiện những bộ phim Tin Mừng có giá trị nghệ thuật, mang lại biết bao nhiêu ích lợi cho các tâm hồn đang khao khát hạnh phúc vĩnh cửu – một hạnh phúc tròn đầy mà chỉ mình Chúa Giêsu mới có thể mang lại cho con người.

Linh mục Giuse Vi Hữu - TGPSG (24.12.2021)

Tham khảo:

- LLOYRD BAUGH, Imaging the Divine, Jesus and Christ-Figue in Film, Sheed & Ward, Kansas City, 1997.
- W. BARNES TATUM, Jesus at the movies, Polebridge Press, 1997.
- https://www.catholicnewsagency.com/news/29028/son-of-god-movie-brings-gospels-to-life-catholic-leaders-say truy cập ngày 23-12-2021.
- https://www.ncronline.org/news/media/well-intentioned-son-god-doesn-t-go-too-deep truy cập ngày 23-12-2021.